Τα πάντα γύρω από τα τσόπστικς

Χάσι, Χασί, Χασι,

Τρεις λέξεις με τελείως διαφορετική σημασία. Η πρώτη σημαίνει τσόπστικς, τα ξυλάκια δηλαδή που χρησιμοποιούν οι Ιάπωνες για να φάνε, η δεύτερη σημαίνει γέφυρα, και η τρίτη άκρη (του δρόμου κλπ). Γι αυτό ο τόνος εδώ έχει σημασία, αν και ανάλογα με την περιοχή, μπορεί να υπάρχουν παραλλαγές. Τσόπστικς, ξυλάκια, χάσι, μιας και όλοι λίγο πολύ έχουμε βρεθεί στη θέση να τα χρησιμοποιήσουμε, ας δούμε κάποια βασικά στοιχεία που πρέπει να υπάρχουν στο μυαλό για να μην μοιάζουμε σαν τρώμε με δαύτα με ένα γορίλα που κρατάει για πρώτη του φορά μαχαίρι  και πιρούνι. 

Για να καταλάβω πόσο εκτεταμένη είναι η χρήση των τσόπστικς στον κόσμο αρκεί μια στατιστική έρευνα: το 40% των ανθρώπων στη γη τρώνε με τα χέρια. Το 30% με τσόπστικς, και οι υπόλοιποι με μαχαιροπίρουνα...

Ο Κομφούκιος που είπε πως "ο ενάρετος άντρας δεν πλησιάζει την κουζίνα" λέγεται πως συνέβαλλε στην εξάπλωση των τσόπστικς στην Ιαπωνία, μιας και από τον αφορισμό αυτό, το φαγητό άρχισε να σερβίρεται στο τραπέζι κομμένο ήδη σε μπουκιές, έτοιμο προς βρώση, να εγκλωβιστεί ανάμεσα στα δυο ξυλάκια χωρίς κόψιμο. Το μαχαίρι ανήκει στην κουζίνα γαρ.  

Τα δυο ξυλάκια αυτά που βγαίνουν σε πολλά σχέδια και μεγέθη, τοποθετούνται είτε στην ειδική βάση, τη λεγόμενη "χασιοκι" ή εάν δεν υπάρχει αυτή, πάνω στην πετσέτα, ή μέσα σε κουτί ή ακόμα και σε μια μικρή πλαστική θήκη.

Πώς τα κρατάμε σωστά; Το ένα το σταθεροποιούμε ανάμεσα στη βάση του αντίχειρα και τον παράμεσο, ενώ το άλλο ανάμεσα στην άκρη του αντίχειρα και τους δείκτη και μέσο. Για να φάει κανείς κινεί μόνο το δεύτερο ενώ το πρώτο παραμένει σταθερό. Ιδανικά απέχουν μεταξύ τους 2-3 εκατοστά, και ούτε πρέπει να τα ανοίγει κανείς πολύ ούτε και να ενώνονται όμως οι μύτες τους.

Αν σταθεροποιηθούν σωστά, δε χρειάζεται να σφίγγω τα δάχτυλά μου

Οι Ιάπωνες γιορτάζουν τα χάσι στις 4 Αυγούστου, ενώ ο κακός και λανθασμένος τρόπος χρήσης τους λέγεται kirai-bashi. Ποιο είναι λοιπόν το σαβουάρ βίβρ για τα χάσι;

Απαγορεύεται:

1. Να τα κρατάει κανείς ενωμένα κάνοντας την παλάμη γροθιά, έτοιμος να καρφώσει. Εκτός του ότι κάτι τέτοιο θα έκαναν μόνο μικρά παιδάκια που βιάζονται να φάνε, την παλιά εποχή, όταν κάποιος στο τραπέζι αποφάσιζε να κρατήσει έτσι τα χάσι του, σήμαινε πως ετοιμαζόταν για επίθεση.

2. Να τα κρατάει κανείς ανάμεσα στις παλάμες του όπως όταν προσεύχεται - αν και συχνά το βλέπουμε στην ιαπωνική τηλεόραση.

3. Να τα κρατάει κανείς ενωμένα για να σύρει μπουκιά όπως με το κουτάλι.

4. Να χρησιμοποιεί χάσι που προορίζονται για άλλη περίσταση. Για παράδειγμα άλλα χρησιμοποιούνται κατά την καύση νεκρών και άλλα κατά το φαγητό. 

5. Να γυρίσει κανείς τα χάσι ανάποδα (από την πλευρά που έχουν πιο χοντρό τελείωμα) για να κόψει ή να σερβιριστεί, όταν το φαγητό το μοιράζονται πολλοί μεταξύ τους. Είναι άσχημο θέαμα μετά όσο τρώει κανείς από τις λεπτές άκρες η άλλη άκρη να φαίνεται βρόμικη. Για το σερβίρισμα είναι σωστό να χρησιμοποιούνται τα χάσι σερβιρίσματος που λέγονται "τοριμπασι" Κάποια χάσι έχουν και τις δυο άκρες τους λεπτές, αυτό συμβαίνει συνήθως για λόγους θρησκευτικούς, με την έννοια ότι εκείνος που τρώει μοιράζεται το φαγητό του με τον Βούδα και όχι για να χρησιμοποιεί και τις δυο άκρες.

6. Η χρήση τους σα να ήταν μαχαίρι και πιρούνι.

7. Να τα καρφώνει κανείς μέσα στο γκόχαν (το μπόλ με το ρύζι), διότι το θέαμα παραπέμπει σε βουδιστική κηδεία.

8. Επειδή στην τελετή της κηδείας, αφού κάψουν τον νεκρό, τα κόκαλα τα περνάει με τα χάσι ο ένας στον άλλον μέχρι να μπουν στην τεφροδόχο, απαγορεύεται στο φαγητό να περνάει ο ένας την τροφή του μέσω των χάσι, στα χάσι του άλλου.

9. Να χτυπάει κανείς με τα χάσι σα να ήτανε μπαγκέτες τα πιάτα. Υπάρχει και η λαϊκή παράδοση ότι αν χτυπάς με τα χάσι σου το μπολ, θα ρθούνε τα δαιμόνια. 

10. Να σηκώνει κανείς τα χάσι πάνω από το πίσω μέρος της παλάμης

11. Να δείχνει κανείς με τα χάσι. 

12. Να κρατάει κανείς με το ίδιο χέρι που κρατάει τα χάσι, ένα άλλο σκεύος.

13. Να απλώνει κανείς το πιάτο του για να του βάλουν κι άλλο φαγητό, κρατώντας τα χάσι.

14. Να τραβάει κανείς με τα χάσι, προς την πλευρά του, ένα σκεύος.

15. Να απομακρύνει κανείς τα χάσι πριν βάλει τη μπουκιά στο στόμα. Παλιά αυτό έδειχνε υποψία προς τον οικοδεσπότη, ότι το φαγητό περιέχει δηλητήριο.

16. Να μετακινεί το φαγητό στο πιάτο προσπαθώντας να διαλέξει ποιο θα πιάσει για να φάει.

17. Να τρώει κανείς από τα διάφορα φαγητά χωρίς να τρώει ενδιάμεσα και ρύζι (περισσότερο την παλιά εποχή), και σήμερα, να τρώει κανείς συνέχεια απ' το ίδιο φαγητό ενώ υπάρχουν κι άλλα στο τραπέζι.

18. Να τσιμπάει και να παίζει κανείς με το φαγητό του με τα χάσι.

19. Να χρησιμοποιεί κανείς τα χάσι ως οδοντογλυφίδες 

20. Να τρέχουν σάλτσες απ' τα χάσι.

21. Να τα βάζει κανείς μέσα στη σούπα ανακατεύοντας τον πάτο για να ανακαλύψει φαγώσιμα απομεινάρια 

22. Να τα ξεπλένει κανείς στη σούπα

23. Να τρώει κανείς απ' τα χάσι κόκκους ρυζιού που έχουν κολλήσει, ή να τα γλείφει.

24. Να τα κρατάει στο στόμα του ή/και να τα δαγκώνει

25. Να σπρώχνει κανείς το φαγητό στο στόμα του με τα χάσι.

26. Να ξύσει το κεφάλι του με τα χάσι

27. Να τοποθετεί κανείς τα χάσι οριζόντια στο πιάτο του όταν δεν τρώει.

28. Να τα χτυπάει κανείς πάνω στο πιάτο για να τα φέρει το ένα δίπλα στο άλλο

29. Να σερβίρει κανείς με τα δικά του χάσι και όχι με τα τοριμπάσι που είναι για σερβίρισμα

30. Αφού φάει κανείς το πάνω μέρος ενός ψαριού και φτάσει στο κόκαλο, να προσπαθεί να φάει το από κάτω κρέας με τα χάσι.

31. Να παραμερίζει κανείς τροφή με τα χάσι επειδή δεν του αρέσει.

32. Να χώνει κανείς στο στόμα του με τα χάσι μεγάλες ποσότητες φαγητού

33. Να πέφτουν τα χάσι στο πάτωμα κατά το φαγητό. 

Αυτοί είναι μόνο κάποιοι κανόνες του σαβουάρ βίβρ, όμως δε σημαίνει πως ο μέσος Ιάπωνας τις τηρεί αυστηρά, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι από εμάς, όταν βρεθούμε σε ένα τραπέζι με πολλά κουταλάκια, δεν ξέρουμε ποιο να διαλέξουμε...