Σαμουράι: ετυμολογία

Οι σαμουράι έχουν παρεισφρήσει στην καθημερινότητά μας με διάφορους τρόπους- ο Τοσίρο Μιφούνε ως γενναίος πολεμιστής των ταινιών του Κουροσάβα, το ομώνυμο χιτάκι της δεκαετίας του ογδόντα, ο Τομ Κρουζ που έμαθε άπταιστα Ιαπωνικά και την τέχνη του ξιφομάχου μέσα σ' ένα χειμώνα για να γίνει ο προτελευταίος Σαμουράι. Σημειωτέον ότι η λέξη ουδεμία σχέση έχει με το τουρκικής προέλευσης σαμούρι, σαμουρόγουνα κοκ.

Πώς γράφουν λοιπόν οι φίλοι μας τη λέξη σαμουράι και για ποιο λόγο;

samurai = 侍

Ας δούμε πρώτα αυτό το ιδεόγραμμα: 人

'Όπως φαίνεται απ' το σχήμα του, αναπαριστά έναν άνθρωπο που περπατάει. Πράγματι αυτό είναι το ιδεόγραμμα που χρησιμοποιούν Κινέζοι και Ιάπωνες για να γράψουν τον άνθρωπο.

Τώρα ας παρατηρήσουμε  πάλι το ιδεόγραμμα του σαμουράι:　侍

Θα δούμε στο αριστερό του κομμάτι τον παραπάνω άνθρωπο λίγο στριμωγμένο. Στην ουσία έχει στραμπουλήξει το αριστερό του πόδι και στηρίζεται μόνο στο δεξί για να χωρέσει, κάτι που ταιριάζει πολύ στις υπερπληθείς  ασιατικές κουλτούρες, όπου κουτσά στραβά όλοι οι καλοί χωράνε.

Το δεξί κομμάτι του ιδεογράμματος είναι αυτό 寺 , και όπως φαίνεται από την εικόνα, κατάγεται από μια ζωγραφιά  πατούσας και χεριού:

Τι εννοεί όμως ο ποιητής;

Κουνάω τα χέρια και τα πόδια μου, άρα δουλεύω. Αναπαριστά λοιπόν ανθρώπους που υπηρετούσαν άλλους υψηλόβαθμους. Αργότερα δε το ιδεόγραμμα άρχισε να χρησιμοποιείται για ανθρώπους που υπηρετούσαν σε διοικητικές θέσεις. Κι επειδή κάποια στιγμή π.Χ., όταν  ένας μοναχός βουδιστής επισκέφθηκε ένα απ' τα Βασίλεια της Κίνας, τον φιλοξένησαν σε κτίριο προορισμένο να φιλοξενεί επισήμους απ' το εξωτερικό, και το κτίριο  αυτό, ως κομμάτι του διοικητικού οικοδομήματος ονομαζόταν μπλαμπλα寺, το ιδεόγραμμα απέκτησε τη σημερινή του έννοια, δηλαδή αυτή του ναού .

Από "υπηρέτης" λοιπόν πήρε τη σημασία του διοικητικού υπαλλήλου και έπειτα του βουδιστικού ναού, αφήνοντας έτσι την αρχική του σημασία ορφανή. Ετούτη τη σημασία οι Κινέζοι την πάντρεψαν με ένα νέο ιδεόγραμμα, αυτό που μελετάμε σήμερα: κόλλησαν στο πλάι  του 寺 έναν άνθρωπο, και σχηματίστηκε το ιδεόγραμμα 侍　για να δηλώσει την έννοια υπηρετώ.

Στα κινέζικα βέβαια σημαίνει ακόμα "υπηρετώ" και σε σύνθετη λέξη, "αυτοκρατορικός σωματοφύλακας". Στα ιαπωνικά από υπηρετώ έφτασε να δηλώνει αρχικά διοικητικό αξίωμα και σιγά-σιγά ν' αφορά στην μεσαία και ανώτερη τάξη των στρατιωτικών, στα δε μοντέρνα χρόνια αναφέρεται ακόμα και στον σπαθοφόρο πολεμιστή χωρίς βαθμούς και αφέντες. Αλλά τα ιστορικά της υπόθεσης θα τα δούμε λεπτομερέστερα αργότερα, κάποτε, και αν το θυμηθώ.

Κουρασμένο ιδεόγραμμα λοιπόν με ιστορία χιλιάδων ετών, υπήρχε μια εποχή που saburau (αργότερα το b έγινε m) σήμαινε υπηρετώ, ακολουθώ.

 Δε σας θυμίζει αυτή η ιστορία λίγο την αγγλική λέξη waiter.... απ' την ανάποδη όμως;