Ενδοοικογενειακή Βία - Σύντομη Συγκριτική Μελέτη

DV Δυο αρχικά που αντιστοιχούν στις λέξεις Domestic Violence. Στα Ελληνικά χρησιμοποιούμε τον όρο ενδοοικογενειακή βία, όμως οι Ιάπωνες φαίνεται πως προτιμούν τα ξενόφερτα αρχικά για να χαρακτηρίσουν ένα φαινόμενο που δε λείπει από καμία κοινωνία.

Στην Ελλάδα η βία αυτή αντιμετωπίζεται με το νόμο 3500/2006. Πέραν του τίτλου "για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και άλλες διατάξεις" όπου άλλη μια φορά ο νομοθέτης με τη λογική του "όλοι οι καλοί χωράνε", αρνείται πεισματικά να κατασκευάσει ένα νομοθέτημα αποκλειστικά αφιερωμένο στον αυτό σκοπό, ο νόμος είναι κατά το μέγιστο μέρος προσανατολισμένος στην τιμωρία του κακοποιού. Αποκορύφωμα δε δημιουργικότητας του νομοθέτη αποτελεί η διάταξη που ορίζει πως "το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της οικογένειας, απειλώντας το με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση". Σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο λοιπόν ο πιο διαχρονικός τρόπος σωφρονισμού, το γνωστό σε όλους μας "θα φας ξύλο" ή το πιο μοντέρνο "θα σε σκίσω" είναι πια αρκετό για να στείλει τη μαμά πίσω απ' τα κάγκελα.

Κι ενώ ο νόμος αναλώνεται με ζήλο περισσό στην απαρίθμηση αντικειμενικών υποστάσεων και κολασμών, εισάγεται στο κεφάλαιο Δ αυτού η ποινική διαμεσολάβηση. Η διαμεσολάβηση αυτή που γίνεται απ' τον εισαγγελέα (απαραίτητη προϋπόθεση η συναίνεση του θύματος), είναι για άλλη μια φορά προσανατολισμένη στον δράστη, ο οποίος πρέπει να υποσχεθεί (στο "λόγο της τιμής" του!!!) ότι θα είναι καλό παιδί ώστε να προχωρήσει η διαδικασία. Διότι ως γνωστόν ο κακοποιός κατά βάθος είναι καλός, αφού οι κακοί είναι ήδη στη φυλακή. Στη συνέχεια τον στέλνουμε στον τρελογιατρό να του κάνει ένα εσωτερικό ρετουσάρισμα, και αφού αποζημιώσει χρηματικά ή/και πρακτικά την οικογένειά του (το δεύτερο δεν μας εξηγεί κανείς πώς γίνεται) για το κακό που της έκανε, και εφόσον συνεχίσει να είναι καλό παιδί για άλλα τρία χρόνια, η ιστορία τελειώνει εκεί! Το καλύτερο όλων είναι πως ο κακοποιός έχει σοβαρό κίνητρο να θέλει τη διαμεσολάβηση, καθώς αυτή εμποδίζει την εκκίνηση της ποινικής διαδικασίας εναντίον του. Για το δε θύμα (δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη πόσο δύσκολο είναι σε έναν άνθρωπο να κινηθεί με τέτοιο τρόπο κατά μέλους της οικογενείας) η διαμεσολάβηση δεν μπορεί παρά να λειτουργήσει ως άλλο ένα ψυχολογικό και πρακτικό εμπόδιο, καθώς φέρει το θύμα  αντιμέτωπο με την τραγική αλήθεια πως το κράτος δεν ενθαρρύνει ενδοοικογενειακές διαμάχες. Είναι λοιπόν η ποινική διαμεσολάβηση ο πιο σίγουρος τρόπος για να αποθαρρυνθεί το θύμα να καταφύγει στη δικαιοσύνη ή μήπως υπάρχει άλλος πιο σίγουρος που δεν τον έχει σκεφτεί ακόμα ο νομοθέτης;

Και κάπου εδώ κάποιος θυμάται ότι υπάρχει πράγματι και ένα θύμα. Υπέρ αυτού λοιπόν θεσπίζει τη δυνατότητα επιβολής περιοριστικών όρων, στο δε κεφάλαιο ΣΤ ρυθμίζει τα περί αρωγής των θυμάτων, το ευεργέτημα της πενίας καθώς και την υποχρέωση εκπαιδευτικού που διαπιστώνει περιστατικό τέτοιας βίας να το αναφέρει στις αρχές. Και όλα αυτά με ταχυδακτυλουργικό τρόπο μέσα σε 3 άρθρα!

 Ας πιάσουμε τώρα τον Ιαπωνικό νόμο: Τίτλος του, "ο νόμος για την παρεμπόδιση βίας από σύζυγο και η προστασία του θύματος" του 2001. Σκοπός του ειδικού αυτού νόμου, όπως δηλώνει και ο τίτλος, είναι αποκλειστικά η προστασία του θύματος, προσφέροντας δυνατότητες άμεσης παρέμβασης για τη διακοπή της βλαπτικής συμπεριφοράς, μέσα σε ρεαλιστικές συνθήκες.

Επομένως, πέραν του ότι στον όρο βία περιλαμβάνεται και εδώ η ψυχολογική (όχι όμως με τον υπερβολικό ελληνικό τρόπο), θεσπίζεται η υποχρέωση των αρμόδιων υπουργείων για μια κοινή πολιτική σχετικά με το θέμα και η υποχρέωση εναρμόνισης κάθε Νομού με αυτή την πολιτική. Συγκεκριμένα η πολιτική περιλαμβάνει την πρόληψη και την προστασία των θυμάτων με την ίδρυση κέντρων υποστήριξης, οι δε υπηρεσίες που θα παρέχουν αυτά απαριθμούνται αναλυτικά, καθώς και το ποσοστό συμμετοχής του Κράτους στην οικονομική τους στήριξη, όπως και στη στήριξη αντίστοιχων ιδιωτικών φορέων.

Εκτός απ' τα κέντρα υποστήριξης, θεσπίζεται η υποχρέωση όποιου λαμβάνει γνώση τέτοιων περιστατικών να τα καταγγέλλει είτε σε αυτά, είτε στην αστυνομία. Ειδικά για τους ιατρούς και όσους εργάζονται στο χώρο της υγείας, όταν έρχονται σε επαφή με θύμα, ορίζει ότι οφείλουν να σεβαστούν την επιθυμία του τελευταίου, σε καμία περίπτωση όμως το καθήκον εχεμύθειας δεν εμποδίζει την καταγγελία (απαλλάσσει δηλαδή εδώ ο νόμος απ' το καθήκον εχεμύθειας) , ενώ οφείλουν να ενημερώσουν το θύμα σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρουν τα κέντρα υποστήριξης.

Συγχρόνως οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας οφείλουν να συνδράμουν στην ανεξαρτητοποίηση των θυμάτων, ενώ επιβάλλεται η συνεργασία όλων των σχετικών υπηρεσιών για την προστασία τους.

Το θύμα λοιπόν μπορεί να απευθυνθεί για άμεση προστασία 1) στα κέντρα υποστήριξης (προσφέρουν ιατρική περίθαλψη, ψυχολογική υποστήριξη, πληροφόρηση και προστασία απ' τη βλαπτική συμπεριφορά σε περιπτώσεις επείγοντος) ή 2) στην αστυνομία (λαμβάνει όσα μέτρα προβλέπονται απ' τη νομοθεσία για την αποτροπή της βίαιης συμπεριφοράς και την προστασία του θύματος),

Επιπλέον σε περιπτώσεις σοβαρού κινδύνου, μπορεί να υποβάλλει αίτηση προστασίας (οι λόγοι απαριθμούνται αποκλειστικά, και στην ουσία πρόκειται για αίτηση διαταγής περιοριστικών όρων, οι δε όροι απαριθμούνται εξαντλητικά) η οποία θα πρέπει να εκδικαστεί γρήγορα από το κατά τόπον αρμόδιο δικαστήριο. Η διαδικασία ρυθμίζεται λεπτομερειακά, αλλά η διαταγή αυτή, εφόσον εκδοθεί, δεν έχει εκτελεστικό χαρακτήρα (δηλαδή δεν μπορεί να επιβληθεί με το ζόρι) και αυτό διότι σε περίπτωση μη συμμόρφωσης επιβάλλεται ποινή φυλάκισης κάτω του ενός έτους ή χρηματική ποινή κάτω από 1.000.000 γεν (10.000 ευρώ) (δηλαδή δεν εφαρμόζεται ο κώδικας πολιτικής δικονομίας, αλλά η μη συμμόρφωση αντιμετωπίζεται κατ' εξαίρεση ως ποινικό αδίκημα)

Είναι ένας νόμος που σκύβει αποκλειστικά πάνω από το θύμα, αφήνοντας τη μοίρα του δράστη στις κοινές ποινικές διατάξεις. Ένας τέτοιος νόμος θα ήταν μάλλον δώρον άδωρον στο ελληνικό έδαφος, καθώς δεν υπάρχουν υποδομές να τον στηρίξουν, όχι όμως σε μια κοινωνία όπως η ιαπωνική όπου όλα δουλεύουν ρολόι. Ίσως έτσι εξηγείται η εμμονή του Έλληνα νομοθέτη στην υπέρ το δέον λεπτομερή απαρίθμηση των ποινικά κολάσιμων συμπεριφορών, εις βάρος της πρακτικής προστασίας του θύματος, έτσι εξηγείται δε και που οι ελληνικές φυλακές θυμίζουν ντομάτες γεμιστές.