Tokyo Story (1953)

βλ πρωτότυπο άρθρο εδώ για το thecinema.gr 

«..Kαι μέχρι να θελήσεις να τους δείξεις αφοσίωση, οι γονείς σου δεν υπάρχουν πια»

Συχνά προσπαθώ να ξεκινήσω με Ιάπωνες μια έστω και σύντομη κουβέντα περί Γιασουτζίρο Όζου, να μοιραστώ μαζί τους την αγάπη μου για το μεγάλο δημιουργό, και εξίσου συχνά εκείνοι με κοιτούν με απορία, όπως ίσως θα αντιμετωπίζαμε στην Ελλάδα με απορία κάποιον ξένο που ακούει φανατικά Σοφία Βέμπο. 

Κι όμως, αν και το Tokyo Story θεωρείται σήμερα ένα από τα σπουδαιότερα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, όταν φτάνουν στ' αυτιά μου σχόλια όπως «βαρέθηκα στο πρώτο μισάωρο», πώς να το πω, μεγαλώνοντας έπαψα να δυσανασχετώ, δέχομαι την ειλικρίνεια με ανακούφιση, γιατί πολλοί οι δήθεν που παραδέχονται τον Όζου μόνο και μόνο επειδή είναι ο Όζου. Ανεξάρτητα όμως από το αν θα τον αγαπήσει κανείς ως σκηνοθέτη ή όχι, στο Tokyo Story απαντώνται ίσως περισσότερο από κάθε του δημιουργία, όλες εκείνες οι αρετές που του χάρισαν το σκήπτρο του αριστοτέχνη. 

Η σπάνια ικανότητα ν΄ αποδώσει τα παράπονα της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από μια απλή καθημερινότητα, τόσο απλή ώστε ξεδιάντροπα θυμίζει τη δική μου και τη δική σου, χωρίς την υστερία και τις ακρότητες που μέσα στην υπερβολή στερούν από την πραγματικότητα τη δύναμη, ο βουβός πόνος του ανθρώπου ο οποίος όσο γερνάει γίνεται βάρος στα παιδιά του, η μνησικακία των τελευταίων απέναντι σ’ εκείνους που τους χάρισαν τη ζωή, η αποξένωση, «για τον καθένα η δική του οικογένεια είναι σπουδαιότερη, ακόμα και από τους ίδιους του τους γονείς», το ατάραχο ξεδίπλωμα μιας σκληρής πραγματικότητας με την οποία οι περισσότεροι ερχόμαστε σ’ επαφή αρχικά απ’ την πλευρά του παιδιού και μεγαλώνοντας του γονέα, αυτή η στωική αλληλεπίδραση του σεναρίου και των υπομονετικά ακίνητων πλάνων με την αλήθεια είναι ίσως που τοποθετεί την ταινία στην κορυφή της έβδομης τέχνης. 

Οι μεγαλύτεροι πόνοι της ψυχής αναβλύζουν από τη σχέση με τους γονείς, από τούτη την εκ φύσεως καταδικασμένη τριβή γεννιούνται αργότερα οι μεγάλοι έρωτες και οι τραγικές καταλήξεις. Αυτή την ανεξάντλητη πηγή όλων των καλών και των κακών, λίγοι είναι εκείνοι οι τολμηροί - ίσως και παράτολμοι - δημιουργοί που θέλουν να την αποκαλύψουν, και ακόμα λιγότεροι πιστεύω όσοι επιθυμούν να την ανακαλύψουν μέσα στον κινηματογράφο. 

Και αν οι φίλοι μου οι Ιάπωνες δεν τον εκτιμούν όσο θα ήθελα, τα πολλαπλά ιαπωνικά ριμέικ της ταινίας αποδεικνύουν πως η δουλειά του μετενσαρκώνεται και συνεχίζει να αγγίζει το κοινό με πιο σύγχρονα μέσα προσαρμοσμένα στις ανάγκες της εποχής και της εξέλιξης των πάντων. Γιατί όπως διηγείται συχνά και ο ίδιος στις ταινίες του, ο χρόνος περνά, και το νέο παραγκωνίζει το παλιό. 

Μετά την πρώτη ώρα, η ταινία βουβά και απροσδόκητα στρίβει βαθιά το μαχαίρι στην καρδιά. Και όταν τελειώνει, θέλεις να γίνεις καλύτερος άνθρωπος, κι ας μη μπορείς.